- Cuộc sống thành một vòng luân hôì với thói quen được lặp đi lặp lại, và với cánh rừng xà nu này,
tiếng đaị bác, mảnh đạn văng, khói thuốc súng sọc vào mũi, những tiếng
kêu thé trong đau đớn, những tiếng gầm trong oán hận hay sự im lặng sau
tất cả, giờ đã trở nên quen thuộc. Con người rôì sẽ dần thích nghi, mà
lẹ hơn đó là thiên nhiên. Rừng xà nu
thay da đổi thịt nhanh hơn bao giờ hết, không phải vì chu kì thiên
nhiên thay đổi mà là kia, tiếng máy bay gầm rú, những nòng pháo đỏ hỏn
ngun ngút khói; đó mới chính là nguyên nhân cho sắc xanh mới mỗi ngày
của khu rừng này. Và quyện lấy nhau, con người hòa cuộc đời mình vào
những mảng xanh đó, dân làng Xô man đã ở đây, nhúng máu thịt mình vào
đất đen mun của rừng.



- T'nú xa làng đã lâu. Hãy nói lâu theo nghĩa của tinh thần, hãy nói lâu
theo tình cảm của đứa con xa vòng tay cha mẹ, hãy nói lâu theo nổi đau
chia lìa mãi của lứa đôi và hãy nói lâu theo thang bậc đau đớn nhất của
người sống với một nửa cuộc đời bị tàn phá. Thời gian trôi, con người
vốn mượn nó để phũ lên quá khứ, che đâỵ khi quá khứ bi thương, hay tăng
thêm phần phấn khích cho quá khứ oai hùng, thì ở đây nơi T'nu, ta gặp lại tất cả.



- Rôì cách mạng tìm đến anh, hay anh tìm đến cách mạng ? Cánh tay câù
cứu vùng vâỹ ra hay cánh tay cưú cánh chụp lâý ? Hay đó là duyên nợ đau
đớn cho cả hai cá thể âý tìm thấy nhau ? Chiến tranh là nợ để duyên kia
kết thành. Hãy nhìn vào bản thân rôì nhìn vào T'nu, có ai muốn mình trở
thành anh hùng ? Chúng ta đau, chúng ta khổ, chúng ta chết, nhưng đó là
bản thân chúng ta, chúng ta chịu được. Nhưng người yêu thương, xóm làng
đó, từng mái nhà, bậc thang, từng tiếng chày, tiếng suối; quen thuộc đến
nằm lòng, để rôì bặt im lặng, biến mất đi trong ngỡ ngàng; những điều
âý ai chịu được ?



- Phải vùng dâỵ thôi, làm cách mạng, chúng ta làm cách mạng. Và hôm nay
anh về, thăm làng, chỉ một đêm thôi, nhưng hơi ấm của khói của lòng
người, hay sự nức nở của quá khứ hiện về làm cay cay cả mắt, cay cay cả
sóng mũi. Dân làng vẫn như thế, như người mẹ luôn choàng lấy đưá con cho
dù nó lấm lem, cho dù nó thay đổi. Đêm cũng chính là lúc chúng ta gần
nhau. Trời lạnh mà, ông trời cũng khéo cho con người biết củi, biết chụm
lửa, để ngôì quay quầng. Đông đủ cả, những thế hệ, nhiều con người : cụ
Mếch, T'nu, Dít, Heng; họ ngôì đây, bên nhau.



- Hãy nói lên sự khác nhau ? Không. Hãy nói lên sự tương đồng ? Nhiêù.
Cùng một tình yêu, cùng một dòng máu; hãy bỏ qua khác biệt tuổi tác và
giới tính, hãy nghĩ đến cái chung; họ thấm nhuần cách mạng và một khi đã
là đồng chí, chúng ta đã là một. Cụ Mết sừng sững giữa đêm, như hồn
thiêng núi rừng, cụ dạy bảo những mầm non kia, vạch rõ con đường cho
những ai chập chững và nới rộng niềm tin cho những ai đang bước trên con
đường đó.



- Hãy nhìn họ từ xa, xa thêm nưã để rôì thấy họ chỉ như một vòng tròn
quanh lửa đỏ, họ là một, một vòng tròn đầy đặng như niềm tin tuyệt đôí
không lung chuyển của cả một thế hệ cho cách mạng. Cách mạng là lửa,
sưởi ấm lòng con trẻ qua những khoảng đen của lịch sử.



- Giọng cụ Mết vẫn vang lên, rung động quá khứ, cộng hưởng cả vào hiện
tại và tương lai. Thế nào là anh hùng cách mạng ? Hãy nhìn vào họ, từng
ánh mắt như bị hút sâu vào dòng tư tưởng của cụ Mếch, hãy nhìn kĩ họ,
từng độ tuổi, từng màu tóc có khác nhưng tất cả họ xứng là là anh hùng
cả. Một đưá trẻ vót chông miệt mài hay băng suối băng rừng với đôi chân
nhỏ thì khác gì vơí người trưởng thành xông pha nơi trận mạc ? Cụ Hồ
từng nói : người lớn làm việc lớn, nguơì nhỏ là việc nhỏ. Vị tất thảy là
bảo vệ cho cái mình yêu thương, bảo vệ cho niềm tin, hạnh phúc và bất
cứ lúc nào cần thiết, họ phó mặt tính mạng, điều đó chẳng phải cao quí
lắm sao ?



- T'nu đi "lực lượng", rôì sẽ có nhiều bước chân theo bước chân mở đường
đó. Họ đi vì họ học từ quá khứ, không để quá muộn để rôì tận mắt nhìn
vợ con mình chết, không để quá muộn để bị đàn áp đến đường cùng. Họ đi
vì họ biết nhìn về tương lai, sau đường chân trời xa tít tắp của các tán
xà nu đủ sắc xanh âý, mặt trời vẫn mọc lên một màu đỏ chót. Họ thấy đó
như máu trong tim vẫn đều đặng dồn khắp cơ thể, họ thâý đó như niềm tin
bất diệt vào con đường họ chọn. Chỉ có cách mạng, như một thực thể sống,
cùng sống cùng chết với vận mệnh quốc gia. Ngã xuống hay đứng lên, bước
tiếp hay mãi yên nghỉ, tất cả họ đêù là anh hùng.



Lịch sử nhớ họ, sẽ có rất nhiêù sẽ hi sinh, nhưng một nước Việt tự do
độc lập sẽ là minh chứng hùng hồn cho sự hi sinh to lớn đó, hãy nhớ đến
họ, để rôì mỗi khi nhắc đến chúng ta chỉ đơn giản gọi : những anh hùng.